سمهای تقلبی چینی و کودهای تاریخگذشته که تطابقی با محتوا نداشتند، طی چند سال گذشته مانور داغی در بازار نهادههای کشور از خود نشان دادند، بهطوری که بسیاری از محاسبات کارشناسای کشاورزی برای مهار آفتها و میزان تولید محقق نشد و نبود آن را باید در نبود نهاده مناسب جستجو کرد.
نگاهی به مطبوعات کشاورزی نشان میدهد که عرضه سموم تقلبی و همچنین کودهای بیکیفیت طی چند سال گذشته باعث شد تا کشاورزان نتوانند استفاده حداکثری از تلاشها و تولیدات خود داشته باشند. این مهم باید با استانداردسازی و نظارت بر شرکتهای تولید کود و سم مهار میشد که بر همین اساس تشکیل شرکت نظارت بر عملکرد کود و سم و نهادههای کشاورزی با عنوان "نپ" از سوی سازمان تعاون روستایی بهصورت جدی آغاز به کار کرد. این شرکت بنا دارد تا با آزمون محتوای کود و سم تولیدی و توزیع آن تا مزرعه از عرضه کودهای تقلبی و سموم نامتعارف که اثری بر آفتها و حشرات نداشتهاند، جلوگیری کند.
بر همین اساس با غلامحسین طباطبایی معاون فنی و اجرایی سازمان مرکزی تعاون روستایی وزارت جهاد کشاورزی به گفتگو نشستهایم.
نقش تعاونیها را در شرایط فعلی کشاورزی کشور چگونه ارزیابی میکنید؟
آینده کشاورزی با فضای فعلی اتصال قطعی با آینده تعاونیها دارد. خوشبختانه بعد از چند دهه، تعاونِها شرایط خود را باور کردهاند و به ترکیب و نقش اثرگذار خود دست پیدا کردهاند. نقشی که اکنون تشکلهای محصولی نظیر دامداران، مرغداران و زنبورداران و تلاشی که برای جمعآوری نهادههای مورد نیاز خود و اعضا میکنند، قابل توجه است.
نگاه وزارت جهاد کشاورزی به عملکرد تعاونیها چگونه بوده است؟
طی سالهای گذشته سازمان تعاونی مرکزی تلاش کرده است بدون هیچ اجتهادی صرفاً اجراکننده سیاستهای جهاد کشاورزی باشد. تدوین استاندارد مواد کودی یا سموم تأثیرگذار بدون دخالت شرکتهای تعاونی هیچ معنا و مفهومی ندارد. اگر امروز از ثبت کودی و استانداردسازی برای عرضه کود و سم صحبت میشود، با تقسیمبندی نظیر بلوکبندی یا پهنهبندی از آن نام برده میشود، در واقع این شرکتهای تعاونی تولید هستند که بهعنوان ابزارها و بازوهای اجرایی وزارت جهاد کشاورزی در اجرای سیاستهای این وزارتخانه در مزارع نقش ایفا میکنند. یقیناً چهار میلیون بهرهبردار کشاورزی نمیتوانند خودبهخود و بدون واسطه از سیاستهای اجرایی وزارت جهاد کشاورزی مطلع شوند و نیاز است تا شرکتهای تعاونی با درک صحیح از وضعیت موجود و انتقال دانش فنی به مزارع برای توسعه و پیشرفت حوزه کشاورزی و اجرای سیاستها دست به کار شود.
توصیههای کارشناسان در بهکارگیری مصرف کود چقدر بر حوزه تولید اثرگذار بوده است؟
در فصل کشت و در ۱۱ استان و ۳۵ منطقه، این معاونت برای تولید ۱۵ محصول توصیه کارشناسان مؤسسه تحقیقات آب و خاک و آزمایشهای خاک را جمعآوری و تحت نظارت در مزارع اجرایی کرد. نتیجه بهدستآمده آن بود که بین ۱۰ تا ۲۹ درصد بهکارگیری توصیههای کودی میتواند در افزایش تولید اثرگذار باشد.
بهمنظور نظارت بر نهادههای کشاورزی چه اقدامهایی صورت گرفته است؟
ساماندهی و نظارت بر توزیع نهادههای کشاورزی با در نظر گرفتن چهار محور ماده، محل عرضه، حمل ونقل و نحوه مصرف معنا و مفهوم پیدا میکند؛ به این معنا که نوع ماده و تطبیق آن با برچسب همچنین محل عرضه نهادههای کشاورزی، چگونگی حمل و نقل و قرار گرفتن نهادهها در شرایط استاندارد تا محل مصرف و همچنین نحوه مصرف از مهمترین مؤلفههایی است که میتواند در اثرگذاری نهادههای کشاورزی مورد ارزیابی قرار گیرد؛ لذا طرح بازرسی کیفی نهادههای کشاورزی با مشارکت اتحادیههای اصلی برای سال زراعی ۹۵ - ۹۴ با اسم اختصاری "نپ" در حال آمادهسازی است.
نپ چگونه میتواند در افزایش کیفیت نهادههای کشاورزی مؤثر باشد؟
نپ که در واقع عنوان اقتصادی "نهاده پخش" مشابه داروپخش است، در واقع نظارت کامل و دقیقی بر محتوای عرضه در گمرک یا کارخانه تولیدکننده خواهد داشت و پس از تحویل برای عرضه آن بهگونهای که سرما و گرما در افت کیفیت اثر نداشته باشد و با مشارکت سههزار مرکز عرضه دارای شناسنامه اقدام به توزیع کود و سم مورد نیاز خواهد کرد.
نپ دقیقاً از چه زمانی آغاز به کار خواهد کرد؟
شرکت نهاده پخش فعالیت خود را آغاز کرده، اما برای سال زراعی ۹۵ - ۹۴ از آن رونمایی خواهد شد. بعد از ابلاغ آییننامه رعایت تطابق محتوا با برچسب، بخشنامه آن به تمام شرکتهای تعاونی ابلاغ شده و انتظار میرود با اخذ اعتبارات، از این شرکت و نقش اثرگذار آن در توزیع نهادهها با سرعت و به شکل رسمیتری رونمایی صورت گیرد.
متخلفان حوزه کود و سم چگونه شناسایی میشوند؟
از نظر سازمان تعاونی مرکزی و این معاونت، حتی یک لیتر از کود و سم تولیدی بدون داشتن گواهی کیفیت، مجوز عرضه در مزارع کشاورزی را ندارد و بر اساس هماهنگیهایی که با سازمان تعزیرات حکومتی صورت گرفته است، در صورت که عناصر سنگین در نهادهها وجود داشته یا محتوا تطابقی با برچسب نداشته و واقعی نباشد، برخورد غذایی با سازندگان صورت خواهد گرفت. در نخستین مرحله، سازندگان محصول تقلبی باید همه محصول خود را جمعآوری و خسارت واردشده را بهصورت نقدی و در نخستین فرصت به کشاورز پرداخت کنند و در مراحل بعدی با سلب امتیاز و حتی جرایم سنگین نقدی و کیفری روبهرو خواهند شد